Bina Yapımını Teşvik ve İzinsiz Yapılan Binalar Hakkında Kanun
Kanun Numarası: 6188, Kabul Tarihi: 29.07.1953, Resmi Gazete T/S: 29.07.1953/8470
Bu mevzuat 775 sayılı Gecekondu Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Madde 1- Belediye sınırları içinde belediyenin mülkiyetinde bulunan ve bundan sonra mülkiyetine geçecek olan arazi ve arsalardan belediye meclisi kararı ile belli edilecekler bu kanun hükümleri dairesinde mesken yapımına tahsis edilir.
Madde 2- Belediyeler, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihteki belediye sınırla içinde Hazinenin ve özel idarelerin ve katma bütçeli dairelerin (Vakıflar İdaresi hariç mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunup imar planında belli bir ihtiyaç ve maksada tahsis edilmemiş bulunan arazi veya arsalardan imar planına göre mesken yapılmasına elverişli olanlar, bedelleri devrin yapıldığı yıl arazi vergisine matrah olan kıymetleri üzerinden ve birinci taksitleri devri takibeden bütçe yılından itibaren başlamak üzere, 10 yılda ve 10 eşit taksitte faizsiz olarak ödenmek şartiyle, belediyelere devir temlik olunur.
Vergide kayıtlı kıymetleri bulunmıyan arsaların kıymetleri, 5432 sayılı kanun hükümleri dairesinde ve 2901 sayılı kanun gereğince, o mahaldeki son tahrirde civarındaki arazi ve arsalara konan vergi kıymetleri emsal alınmak suretiyle tesbit edilir ve bu kıymetler devre esas tutulur.
Bu maddede bahsi geçen arazi ve arsalar evvela belediyelerin bugünkü imar sınırları içinde olanlardan başlamak suretiyle ve tanzim edilecek imar planları Bayındırlık Vekaletince tasdik edilmiş olmak kaydiyle devir ve temlik olunur. İmar sınırları zamanla ihtiyaca göre genişledikçe ve bunlara ait imar planları tanzim ve tasdik edildikçe yukardaki fıkra hükmü uygulanır.
Madde 3- İkinci madde gereğince devir ve temliki lazım gelecek arazi ve arsaların, mahal miktar ve kimlere ait olduğu hakkındaki malumat ilgili belediyelerce doğrudan doğruya mahalli tapu idarelerinden istenir. Bu idareler bu istekleri kısa bir zamanda ve her halde altı ay içinde yerine getirmeye mecburdur.
Madde 4- Bu kanunun neşrinden sonra ikinci madde mevzuunu teşkil eden arazi ve arsalar ancak bunlara ihtiyaçları olmadığı veya beş yıl içinde devir alınamıyacağı belediyelerce bildirildiği takdirde satılabilir.
Madde 5- 2 nci madde gereğince belediyelere devrolunacak arazi ve arsalardan şehir ve kasabaların ticari, iktisadi ve sınai faaliyet merkezlerini teşkil eden veya kesif bölgelerde bulunan ve bu sebeplerle alım ve satım değerleri yüksek ve imar planlarına göre belirli bir maksada tahsis edilmemiş olan ve ucuz ev yaptırılması da uygun bulunmayanlar İcra Vekilleri Heyetinin müsaadesiyle devredilir.
Bu arazi ve arsalar belediyelerce 2490 sayılı kanun hükümleri dairesinde ve üzerlerinde imar planına göre inşaat yapmak kayıt ve şartı ile satılır. Bu satışlardan elde edilecek gelir, en fazla gelir getiren milli bankalarda ilgili belediyeler adına açılan özel bir hesapta toplanır ve münhasıran yeniden vücuda getirilecek mahallerin su, yol, meydan, kanalizasyon, elektrik gibi amme hizmetlerine mütaallik tesislerin vücuda getirilmesine harcanmak üzere döner sermaye teşkil edilir.
Yukardaki tesislerden o şehir veya kasabada mevcut olanların vücuda getirilmedikçe yeni kurulacak mahallerde arsa tevzii yapılamaz ve inşaata müsaade olunamaz. Belediyelere verilmiş olan arazi ve arsalar, amme hizmetleri için tesis yapmak üzere alakalı dairelerce ihtiyaç gösterildiği ve bu yerlerde tesisin vücuda getirilmesi imar planına uygun bulunduğu takdirde ödenmiş bedelleri geri verilmek şartı ile belediyece iade olunur.
Madde 6- Mesken ihtiyacını karşılamak gayesiyle belediyeler toplu halde ucuz ve basit meskenler inşasına yetkilidir. Bu maksatla belediyeler yukarki maddede yazılı fondan faydalanırlar.
Bu meskenler evvel emirde ve sırasiyle iskana elverişli olmıyan bölgelerde ruhsatsız yapılmış veya iskana elverişli bölgelerde meydana getirilmiş olup da ruhsatsız ve gayrisıhhi olan veya belediye hizmetleri bakımından büyük müşkülat ve mali külfetleri icabettiren veya şehrin imarı bakımından mahzurlu görülen bölgelerde bulunan bina sahiplerine maliyet bedeli üzerinden tahsis ve temlik olunur. Şu kadar ki, nakilden önce kendisine ait ruhsatsız ve gayrisıhhi binayı yıkıp habili istifade enkazını kaldırmakla mükellef tutulur. Kendisine tahsis olunan yeni eve nakletmiyenlerin mevcut binaları bir defa için verilecek mühlet sonunda belediyelerce yıktırılır.
Bu ihtiyaç karşılandıktan sonra belediye tarafından yapılan evler mesken ihtiyacı olan diğer eşhasa kira ile verilir veya maliyet bedeli üzerinden temlik olunur.
Bedeli mukabilinde temlik olunacak evlerin 10 yılda ve 10 eşit taksitte ödenmesini belediye meclisleri karar altına alabilirler.
Belediyeler bu evlerin yapılmasında 2490 sayılı kanunun hükümlerine tabi değildir.
Gerek peşin ve gerekse taksit suretiyle elde edilecek paralar 5 inci maddedeki fona aynen iade olunur.
Bu evlerin tipleri, satış ve kira tarzlar ve temlik edilecek kimselerin vasıf ve tercih sıraları belediye meclislerince tesbit olunur.
Madde 7- 1580 sayılı kanunun 5116 sayılı kanunla değiştirilen 110 uncu maddesinin 19 uncu fıkrasında yazılı gelir kaynağı hasılatından arta kalmış ve kalacak kısımları 5 inci madde ile tesis olunan fona ithal olunur.
Madde 8- Belediyeler, 2 nci madde gereğince devraldıkları gayrimenkulleri bu kanunda yazılı maksatlar dışında kullanamazlar. Belediyelerce devir tarihinden itibaren üç yıl içinde bu kanunda yazılı maksatlara tahsis olunmıyan arsalar eski sahiplerinin talebi üzerine ödenmiş taksitleri geri verilmek şartı ile iade olunur.
Madde 9- Belediyelerin mülkiyet ve tasarruflarında bulunan veya yukarki maddelere göre belediyelere intikal etmiş olan arazi ve arsalar içinde hakiki veya hükmi şahıslara ait olanlar bulunduğu takdirde lüzumu halinde bunlar da istimlak olunabilir.
Bahis mevzuu arazi parçası istimlak olunmıyarak belediyece parsellenerek sahibi tarafından satılmasına müsaade edildiği takdirde bu bölge için imar planı, su, yol, kanalizasyon, elektrik gibi umumi hizmetlere harcanan paranın bu arazi parçasına isabet eden miktarı beş yılda beş eşit taksitte sahibinden alınmak üzere tapuya tescil edilir. Satış halinde defaten alınır.
Yukarki maddeler gereğince belediye meclisleri tarafından ucuz mesken bölgesi olarak ayrılan yerlerin uygunluğu Bayındırlık Vekaletince tasvipten sonra imar planları yapılır. Ruhsatsız yapılmış binaların bulunduğu veya bu kanun gereğince yeniden kurulacak mahallerin imar planlarının tanziminde Yapı ve Yollar Kanunu hükümlerinin tatbiki mecburi değildir.
Madde 10- Yukarki maddeler gereğince belediyelerin eline geçen arazi ve arsalarla belediyelerin mülkiyetinde olup belediye meclislerince belli edilecek arsalar aşağıdaki esaslara göre kur’a ile maliyet kıymeti nazarı dikkate alınarak meskene muhtaç olanlara kıymet takdiri suretiyle tahsis olunur.
Kıymet takdirinde kurulacak mahallenin su, yol, kanalizasyon, elektrik gibi amme hizmetine mütaallik giderleri de nazarı dikkate alınır.
Ruhsatsız yapıların inşa edildikleri arsalar hakkında da yukarki fıkra hükmü tatbik olunur:
Bu suretle tahsis olunacak arsaların son ilan tarihinden itibaren bir ay içinde müracaat edenlere ne gibi şartlarla tahsis edileceği birer hafta fasıla ile üç defa mahallinde cari usuller dairesinde ilan olunur.
İlan üzerine vukubulacak talepler, talep tarihlerine göre birer deftere sıra sayısı altında kaydedilir.
İstekliler parsellenmiş arsa sayısına eşit veya az olduğu takdirde en küçük sayı taşıyan adadan başlamak suretiyle her isteklinin kayıt sıra sayısına tekabül eden sayı ve parsel verilir. İstekli sayısı arsa sayısından fazla olursa 15 inci maddedeki şeraıtı haiz bulunan hakiki ihtiyaç sahipleri arasında belediye encümeninde noter huzurunda çekilecek kur’a ile tevzi olunur.
Madde 11- Bu kanunda sözü geçen maliyet kıymeti şu şekilde hesaplanır:
a) Arsalarda: Arsanın devir alınan kıymeti harita ve imar planı masrafları, yol, meydan, yeşil saha, mektep, mabet ve sair umumi hizmetlere tahsis edilen saha zayiatı, yol su, kanalizasyon, elektrik gibi amme hizmetleri için yapılan masraflar;
b) Binalarda : Yukardaki maliyete binanın maliyeti de ilave edilir.
Belediye meclisleri lüzum gördükleri takdirde maliyet masraflarının bir kısmını kendi bütçelerinden ödemek suretiyle düşürebilirler.
Madde 12- Kendilerine arsa tahsis ve tescil edilenler tescil tarihinden itibaren bir yılda başlamak ve iki yılda bitirmek şartiyle imar planına uygun bina yaptırmaya mecburdurlar. Bu şartlara riayetsizlik halinde belediye gayrimenkulü hiç bir hüküm istihsaline hacet kalmaksızın geri alır. Binaya başlanmam·ş ise ödenmiş olan arsa bedeli; bina kısmen yapılmış ise arsa bedelinin ödenmiş kısmı ile birlikte yapılan inşaatın umumuna belediyece takdir olunacak bedel sahibine ödenir ve arsa veya arsa ile beraber bina belediyenin mülkiyetine geçer. Belediyece takdir edilecek bedele karşı alakalı tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde sulh hukuk mahkemesine itiraz edebilir.
Sulh mahkemesi on beş gün zarfında umumi hükümler dairesinde yeniden kıymet takdir eder.
Sulh mahkemesinin takdir edeceği kıymet kati olup, aleyhine kanun yoluna başvurulamaz.
Madde 13- 5228 sayılı Kanunun yürürlüğü zamanında yapılmış olan meskenlerin muafiyet hakkı mahfuz kalmak şartiyle bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on yıl içinde bitirilecek yapılardan (Apartman dahil) sükna olarak kullanılanlar ister sahibi tarafından kullanılsın ister başkasına kiraya verilmiş olsun 1837 sayılı Kanunun 6 ncı ve 5432 sayılı Kanunun 159 uncu maddeleri gereğince iki ay içinde beyannamesi verilmek şartiyle 10 yıl süre ile bina vergisinden ve bina vergisi ile birlikte alınmakta olan buhran ve savunma vergilerinden muaftır.
Apartmanların bir veya birkaç dairesinin meskenden gayrı maksatlara tahsisi halinde bu kısımların 1837 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin 1 inci fıkrası hükmü bakı kalmak şartiyle 10 yıllık muafiyet hakları düşer.
Madde 14- 10 uncu madde gereğince satılan arsalarla yukarki madde hükümlerinden faydalanmak suretiyle, yapılan meskenlerin ve Türkiye Emlak Kredi Bankası tarafından gerek satış vadi yolu ile ve gerekse doğrudan doğruya yapılan binaların sahiplerine veya isteklilerine tescillerinde ve belediye mülkiyetine geçirilmesinde tapu harcı ve damga resmi alınmaz. Bunların bankaya olan inşaat borçlarından mütevellit ipotek muameleleri de damga, pul ve diğer resim ve harçlardan muaftırlar. Bedelleri inşaata tahsis edilmek üzere Türkiye Emlak Kredi Bankasının Hazine kefaleti ile ihraç edeceği tahvillerden damga resmi ve rotasyon ücreti alınmaz.
Yurtta inşa edilecek her türlü inşaatta kullanılacak kereste ve mamulleri muamele vergisinden muaftır.
Madde 15- Bu kanun hükümleri dairesinde kendisine arsa verilecek kimselerin belediye sınırları içinde en az iki yıldan beri ikamet etmekte olması, kendisinin veya eşinin veya reşit olmıyan çocuğunun ev yapmaya müsait arsası bulunmaması, veya bir evin yarı dan fazla hissesine sahip olmaması şarttır.
Madde 16- Belediyenin tevzi edeceği arsalardan mesken kooperatifleri, memur, müstahdem ve işçilerine ev yaptıracak mülhak bütçeli idarelerle İktisadi Devlet Teşekküller ve İş Kanunu şümulüne giren fabrikalar da faydalanabilirler. Mesken kooperatiflerinin üyeleri bu kanundan istifade şartlarını haiz kimselerden terekküp ettiği ve üyelerine en az 20 ev veya 25 daireli bir veya müteaddit apartmandan aşağı olmamak şartiyle ve bu inşaatı yarısını yapacak sermayeyi temin etmiş olduklarına dair banka kefaleti gösterildiği takdirde tercihin kooperatiflerin ihtiyaçlarına yeter miktarda arazi ve arsa verilir.
Muayyen bir yerde birden ziyade kooperatif talip olduğu takdirde aralarında kur’a çekilir. Mülhak bütçeli idarelerle İktisadi Devlet Teşekkülleri ve İş Kanunu şümulüne giren fabrikaların memur, müstahdem ve işçileri için müessese civarında taksitle satmak veya maliyetini en az 20 yıl içinde amorti edecek şekilde kiraya vermek ve bir yıl içinde en az 25 ev veya 25 daireli apartman inşa edeceğini banka kefaletiyle temin etmek kayıt ve şartiyle gerçek kişilere de tercihin arsa verilir.
Aynı yerde muhtelif idare ve fabrikaların talip olması halinde aralarında kur’a çekilir.
Madde 17- Bu kanunun neşrinden önce ruhsatiye alınmadan yapıldığı halde yıkılmamış ve belediyelerce de burasının imar planına ithali kararlaştırılmış olan binalarda her hangi birisi su, kanalizasyon, yol, meydan gibi, amme hizmetlerine tahsis edilecek bir tesisin vücuda getirilmesi veya imar planının tatbikı için kaldırılmasına zaruret hasıl olduğu takdirde enkazı sahibine ait olmak üzere belediye tarafından takdir edilecek inşa bedeli verilmek suretiyle yıktırılır.
Belediyelerce takdir edilecek kıymetler için 12 nci maddeye göre itiraz olunabilir.
Bu kabil kimselere 10 uncu madde gereğince tercihan arsa verilir.
Madde 18- Mahalle teşkil edecek şekilde ve toplu bir halde bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce inşa edilmiş olan meskenler hariç olmak üzere iskan sahası karşında ve kendilerine ait olmıyan arazi ve arsalar üzerinde yapılmış olan evlerin sahipleri ucuz mesken sahasında tahsis edilecek arsalara evlerini beş yıl içinde nakletmiye mecburdurlar. İskan sahası dışında kalmış meskenlere ve sahiplerine belediye hizmetleri yapılamaz.
Madde 19- Ölüm, emeklilik ve memuriyet nakli halleri ile Türkiye Emlak Kredi Bankasının ipotekli alacaklarından dolayı yapılacak satışlar müstesna olmak üzere, bu kanuna göre belediyelerce tahsis olunan arsalar üzerine inşa edilen binalar 10 yıl süre ile satılamazlar.
Madde 20- Bu kanun gereğince belediyece tahsis olunan arsalarla bu arsalar yapılacak binaların ebadı, tipleri, mahalli şartlara göre en ucuz fiyata maliyetini sağlıyacak tedbirleri ve kullanılacak malzemelerin cinsleri, oda ve müştemilatı, yüz ölçümü ve irtifaı Yapı ve Yollar Kanunu hükümleriyle mukayyel olmaksızın belediye meclisleri tarafından hazırlanarak Bayındırlık Vekaletince aynen veya tadilen tasdik edilecek esaslar dahilinde tesbit olunur.
Madde 21- Bu kanun gereğince arsa tahsis olunanlardan belediyece kendilerine tebliğ tarihinden itibaren her hangi sebepten olursa olsun altı ay zarfında akit ve tescil muamelesi yaptırmıyanlar sıradaki haklarını kaybederler.
Tebliğ tarihinden itibaren kendilerine arsa tahsis olunanların tapu dairelerine vakı olacak müracaatlarını tapu daireleri altı ay zarfında ikmale mecburdurlar.
Madde 22- Bu kanun gereğince kurulacak mahaller için lüzumlu dükkan, hamam, fırın, gazino, sinema gibi umumi mahallere ayrılan arsalar Artırma ve Eksiltme Kanunu hükümleri dahilinde satılır.
Belediyeler, lüzum gördükleri takdirde, bu tesisleri kendileri yapabilirler. İşletirler, satarlar veya kiraya verirler.
Bu maddeye göre temin edilecek gelir 5 inci maddede sözü geçen fona ilave edilir.
Madde 23- Bu kanunun neşri tarihinden önce kendilerine ait olmıyan arsalar üzerinde ruhsatsız olarak vücuda getirilmiş olup bu kanunun hükümlerinden faydalanabilecek yapılar :
A) Belediyeye ait veya belediyeye intikal edecek arsalar üzerinde yapılmış olup da 6 ncı maddenin 3 üncü fıkrasındaki mahzurları bulunmıyan ve imar planına uygun olan binaların bu arsalar için 11 inci maddedeki maliyet masrafları nazarı dikkate alınmak suretiyle bedel takdirine ve bu bedelleri bina sahiplerinden dörtte biri peşinen ve mütebaki kısmı beş senede ve beş müsavi taksitte tahsil etmeye belediye meclisleri yetkilidir.
Bedeli ödendikten sonra arsa sahibine temlik ve tapuya tescil olunur.
B) Eşhasa veya Evkafa ait arsalar üzerinde yapılmış olup da yukarki fıkraya uygun bulunan binaların sahipleri ile arsa sahipleri uyuştukları takdirde belediye ve tapu daireleri bu yerler için yapılmış veya yapılacak imar planındaki duruma göre ifraz ve tapuya tescil muamelelerini yapmaya mecburdurlar.
Bu muameleler harç ve resimden muaftır.
Uyuşulmadığı takdirde umumi hükümler dairesinde muamele görür.
Vakıflar Umum Müdürlüğü, üzerine izinsiz inşaat yapılmış arsalarından lüzum göreceklerini bedel takdiri ile bina sahiplerine satmaya yetkilidir.
Madde 24- Belediye sınırları içinde her ne suretle olursa olsun ruhsatsız olarak kendisine ait olmıyan arsalar üzerinde birden fazla bina inşa etmiş olanlar yalnız bir mesken için bu kanun hükümlerinden faydalanabilirler.
Madde 25- Belediye sınırları içinde kendilerine ait olmıyan arsalar üzerine birden fazla ruhsatsız bina inşa etmiş olanlarla başka meskeni olduğu halde ruhsatsız bir ev veya birden fazla daireli mesken yapmış olanların malik oldukları mesken miktarını, bulundukları yerleri, inşa tarihlerini, maliyet bedellerini bu kanunun meriyetinden itibaren altı ay içinde bir beyanname ile belediyeye bildirmeye mecburdurlar.
Yukarki fıkra şümulüne dahil olup da birden fazla meskeni olanlar kendisi için birini tercih ederler. Diğerleri belediyece takdir edilecek bedel mukabilinde belediye namına satınalınır. Belediyenin kendi teşkilatı marifetiyle koyacağı kıymete 12 nci maddeye göre itiraz olunabilir.
Belediye bu suretle satınalacağı evleri, imar planının tatbiki bakımından yıkmaya mecbur kalmadığı takdirde ihtiyaç sahiplerine satabilir veya kiraya verir.
Madde 26- Bu kanunun yürürlüğe girmesinden önce kendisine ait olmıyan arsa üzerine yapılmış olup da meskenden gayrı bir hizmet için kullanılan bilümum binalar burası için yapılmış olan imar planına aykırı ise sahipleri tarafından en geç altı ay içinde kaldırılır. Bu süre içinde kaldırılmıyan binalar belediye tarafından yıktırılır. Yıkma masrafı sahibinden tahsil edilir ve sahipleri (500) liradan (1000) liraya kadar para cezası ile cezalandırılır. İmar planına uygun olanlar hakkında 23 üncü madde hükümleri tatbik olunur.
Madde 27- Bu kanun hükümlerinden istifade maksadı ile yalan beyanda bulunanlar üç aydan altı aya kadar hapis ve (50) liradan (500) liraya kadar ağır para cezasiyle cezalandırılır.
Madde 28- Bu kanunun yayımından sonra kendisine ait olmıyan arsa üzerinde inşa edilecek binalar inşa sırasında derhal, iskan edilmiş olması halinde verilecek 15 günlük mühletin sonunda hiçbir hüküm istihsaline lüzum kalmadan belediye encümenleri kararı ile yıktırılır ve yıkım masrafı bina sahibinden tahsil olunur. Ayrıca bu gibi binaları yapan, yaptıran ve bilerek devir alanlara bir aydan üç aya kadar hapis ve (50) liradan (500) liraya kadar ağır para cezası hükmolunur. Bu madde hükümlerini yerine getirmiyen belediye reis ve memurları hakkında üç aydan bir seneye kadar hapis cezası verilir.
Madde 29- Bu kanun hükümlerinden faydalanmak üzere işçiler tarafından kurulmuş olup da statülerinde ancak işçilerin ve İş Kanununun 101 inci maddesine göre sigortalı sayılan müstahdemlerin ortak olabilecekleri hükmü mevcut bulunan mesken kooperatifleri ortakları hakkında bu kanunun 15 inci maddesinde bahsi geçen iki senelik ikamet şartı aranmıyacağı gibi bu suretle kurulmuş işçi mesken kooperatifleri hakkında da 16 ncı maddeye göre inşaatın yarısını yapacak sermayenin temin edilmiş olması hükmü takbik olunmaz.
Madde 30- 5218, 5228 ve 5503 sayılı kanunlar kaldırılmıştır.
Madde 31- Bu kanunda suç sayılan fiillere ait davalar sulh mahkemesince rüyet edilir.
Muvakkat madde- Bu kanunun yürürlüğe girmesinden önce kendisine ait olmıyan ve bu kanun mucibince belediyeye intikal edecek olan veya belediyeye ait bulunan arsa ve arazi üzerinde bağ, bahçe ve meyvelik yetiştirmiş olanların bu tesis yerleri imar planına uygun olmadığı takdirde muhtesatının belediyece takdir edilecek bedelleri ödenerek alakaları kesilir.
Alakalılar takdir edilen bedele karşı 12 nci maddeye göre itirazda bulunabilirler.
Madde 32- Bu kanun neşri tarihinde meriyete girer.
Madde 33- Bu kanunun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.
Bir Cevap Yazın